Divan-i-of Hazrat Khwaja Moinuddin Chishti (May Allah Have Mercy on Him) A Collection of Hazrat Khwaja Moinuddin Chishti`s Persian Poems

9.3x7x0.2 Inches

خواجه معين الدين چشتی رح :

خواجه معين الحق والدين حسن چشتی سجزی هروی اجمیری در قرن ششم هـ ق سال 537 در سیستان متولد شد و در چشت عنبر شرشت مهاجرت نمود و به ریاضت مشغول گردید و مرید خواجه احمد بن مودود چشتی گردید و درین جا صاحب کرامات و محبوب الهی گردید. وی از اکابر مشایخ صوفیه و پیشوای سلسلهء طریقت چشتیه و مروّج‌ سلسله چشتیه در شبه قارهء هند بوده است. اگر چه بنیان گذار طریقه چشتیه قطب گرامی حضرت شیخ ابواسحاق شامی رح (329 ه ق ) است لیکن در هندوستان حضرت خواجه معین الدین چشتی به عنوان مؤسس طریقه چشتیه میدانند از خدمات وی نمیتوان به ساده گی گذشت . چنانکه مشهور است، وی پس از سید علی بن عثمان هجویری صاحب کشف المحجوب، بزرگترین و مهمترین شخصیت تصوف اسلامی میباشد که شمع نور اسلام را در دیار بت پرستی بدرخشش در آورد . وی اولین بار، سلسهء طریقت عرفان را در آنجا بنیان نهاد و بساط ارشاد را گسترد و مقبولیت و محبوبیت فراوانی بدست آورد. اینک در اینجا مختصری دربارهء زندگی وی و چندی راجع به آثار او نگاشته میشود و به خدمات و مقامات دینی و عرفانی وی، در شبه قارهء پاکستان و هند، اشارهای میرود. خواجه معین الدین چشتی که با القاب سلطان الهند2، ولی الهند3، هند النبی 4، وارث النبی فی الهند 5 ، خواجهء خواجگان 4، خواجهء اجمیری 5، خواجهء غریب نواز 6 ، امام الطریق 7 ، خواجه بزرگ 8 ، پیشوای مشایخ هند 9، شیخ الاسلام 10 ، نایب النبی فی الهند معروف است ، در اصل سیستانی و یا از قریهء چشت از توابع هرات بود. و در همانجا به فراگرفتن علم و دانش پرداخت و سپس به چشت هرات مهاجرت کرد و در این شهر به ریاضت مشغول گردید و از این رو به چشتی معروف شده است. وی پس از مدتی اقامت در چشت به اجازه خواجه احمد بن مودود عازم طوس گردید و در طابران، در خانقاه خواجه عثمان هارونی، که یکی از مشایخ بزرگ خراسان و طریقه چشتیه بود، رحل اقامت افکند، و در آنجا در نزد خواجه عثمان به تکمیل مقامات عرفانی و روحانی مشغول شد. و سرانجام دست ارادت به خواجه عثمان داد و در زمره خلفای وی قرار گرفت.

خواجه غریب نواز ما درمیان اولیا چون محمد مصطفی درمیان انبیا

خواجه معینالدین چشتی از طوس رهسپار بغداد گردید و مدتی در این شهر که در آن روزگار از مراکز مهم علوم و معارف اسلامی بود توقف کرد و از مشایخ آنها نیز بسیار استفاده کرد و خود نیز مجلس تدریس و ارشاد تشکیل داد. گروهی از او استفاده کردند و چندی نیز در حرمین شریفین و شام و مصر گردش نمود و خلایق بسیاری از او اجازه گرفتند و از مجلس علمی و عرفانی او استفاده بردندو در سفرهای‌ خود با مشایخ‌ بزرگی‌ چون‌ نجم‌الدین‌ كبری‌ ، شیخ عبدالقادر گیلانی‌ ، ابوالنجیب‌ عبدالقاهر سهروردی‌ و ابوسعید تبریزی‌(مرشد جلال‌الدینِ تبریزی) دیداركرد. او همچنین‌ آرامگاه‌ مشایخی‌ چون‌ ابوالحسن‌ خرقانی‌ در خرقان‌، خواجه‌ عبداللّه‌ انصاری‌ در هرات‌ و احمد خضْرَویه‌ را در بلخ‌ زیارت‌ كرد. )

چگونگی مهاجرت خواجه معین الدین به هندوستان:

در آغاز قرن هفتم هجری سلطان شهاب الدین غوری از موطن اصلی خود در فیروزکوه که در میان کوهستانهای سر بر آسمان کشیده غور در مشرق هرات قرار دارد به هندوستان لشکر کشید. وی پس از اینکه لاهور را از بازماندگان و سلاطین غزنوی گرفت به طرف دهلی حرکت کرد و پس از چندی دهلی را فتح نمود و آنجا را پایتخت خود قرار داد . پس از اینکه ناحیه پنجاب به تصرف مسلمین درآمد و نفوذ اسلام در آن مناطق برقرار گردید، گروهی از دانشمندان و رهبران مسلمانان برای ترویج و تبلیغ دین مقدس اسلام به پنجاب و راجستان مهاجرت کردند و به فعالیتهای دینی و مذهبی مشغول شدند. خواجه معینالدین چشتی درین هنگام همراه سلاطین و امرای غوری به هندوستان رفت و در شهر اجمیر در منطقه راجستان ساکن گردید خواجه در اجمیر مؤسسات اسلامی درست کرد و مدارس و مساجدی بنیاد نهاد و به تدریس و تبلیغ مبانی اسلامی مشغول گردید. خواجه معینالدین چشتی از طریق تصوف و عرفان که با روح و فکر مردم هند سازگار بود موضوعات دینی را القاء میکرد و در اندک مدتی شهرت عظیم یافت و مردم از اطراف واکناف پیرامون وی را گرفتند و از وجود وی استفاده کردند . نحوه رفتار سلاطین و امرای هند با خواجه نظام الدین : پادشاهان و امرای اسلامی هند فوقالعاده به وی احترام میکردند. برای خواجه معینالدین چشتی وسائل پیشرفت از هر جهت فراهم گردید و او توانست میلیونها نفر از بتپرستان هند را به توحید راهنمایی کند و از برکت وی دین مقدس اسلام در شمال و مغرب هند پیش رود. معینالدین شاگردان زیادی تربیت کرد و آنان هر کدام در منطقه خود مصدر خدمات ارزندهای شدند. قطبالدین بختیار کاکی و فریدالدین گنج شکر از شاگردان و تربیت شدگان او هستند که منشأ آثار و خدمات اسلامی شدند خواجه معینالدین پس از مدتی فعالیت و تأسیس سازمانهای فرهنگی و مذهبی در شهر اجمیر دیده از جهان فرو بست. مسلمین پس از درگذشت او برایش مقبره مجلل و باشکوهی ساختند که پس از هشت قرن هنوز پا برجاست و یکی از مزارات درجه اول مسلمین در هند به شمار میرود . سلاطین مسلمان هند، از عصر ناصرالدین خلجی تا زمان نظام حیدرآباد، هر کدام در آنجا از خود یادگاری گذاشتهاند. در ایوان و رواقها و داخل مقبره اشعار زیادی به زبان فارسی که زبان رسمی مسلمانان هند بود نوشته شده که اینک چند بیت در ذیل به نظر خوانندگان محترم میرسد